Dış ticaret fazlası geçtiğimiz yılın gerisinde kaldı

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre, 2022 yılının ilk 6 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 12,2 milyar dolar ihracat, 10,4 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi.

1 ile 23 fasılları arasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasıllardan seçili ürünlerin dahil edildiği hesaplamalara göre, 2022 yılının ilk yarısında sektörün dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 22,1 düştü.

Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2022 yılının ilk 6 ayında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19,5 oranında artarak 12,15 milyar dolara, ithalat yüzde 31,3 artarak 10,41 milyar dolara ulaştı.

İhracatın 2022 yılının ilk 6 ayını önceki yıla kıyasla yüzde 19,5 artışla geçirmesi sektör açısından olumlu değerlendirilirken, ithalattaki artış hızının bu oranı belirgin şekilde geçmiş olması (yüzde 31,3) da dikkat çekti.

Haziran 2022’de, önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14 artan aylık ihracat değeri 2,14 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat yüzde 51,2’lik bir artışla 1,79 milyar dolar oldu.

Dış ticaret fazlası geçtiğimiz yılın gerisinde kaldı

2022 yılının ilk 6 ayında dış ticaret fazlası önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 22,12 düşüşle, 1,74 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Sektör yıl genelindeki net ihracatçı konumunu korumasına rağmen, ilk yarıda geçtiğimiz yılki dış ticaret fazlasının gerisinde kaldı.

Yılın ilk aylarında dış ticaret fazlasındaki artış, önceki yıla kıyasla yüzde 50 seviyesindeydi. Mart ayında bu oran yüzde 101,5’e ulaştı.

Ancak Nisan, Mayıs ve özellikle Haziran aylarındaki yüksek aylık ithalat rakamları, Mayıs ayında aylık bazda dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti.

Birim ihracat değeri 2022 yılının ilk 6 ayında önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 9 artarak 1.162 dolar/ton olarak gerçekleşti.

İthalat birim değeri ise önceki yıla göre yüzde 12,1 artışla 689 dolar/ton’a yükseldi.

Dış ticarette öne çıkan ürünler

2022 yılının ilk 6 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla un (0,65 milyar dolar), rafine ayçiçeği yağı (0,47 milyar dolar) ve makarna (0,46 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 13’ünü oluşturdu.

2022 yılının ilk 6 ayında en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla buğday (1,6 milyar dolar), soya fasulyesi (1,2 milyar dolar) ve ham ayçiçeği yağı (0,9 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 35,5’ini, yani 3’te 1’inden fazlasını oluşturdu.

2022 Haziran ayında ihracatta öne çıkan ürünler rafine ayçiçeği yağı (138 milyon dolar), buğday unu (116 milyon dolar) ve kiraz (98 milyon dolar) oldu.

Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler soya fasulyesi (292,1 milyon dolar), buğday (175,3 milyon dolar), ve ham ayçiçeği yağı (145,7 milyon dolar) oldu.

En fazla ithal edilen ürün kalemlerinde Rusya-Ukrayna’nın yeri

İthalatta ilk sırada yer alan buğdayın (1,6 milyar dolar) en fazla ithal edildiği ilk 2 ülkenin şu anda savaşta olan Rusya (1,23 milyar dolar) ve Ukrayna (0,24 milyar dolar) olması dikkat çekti.

Yılın ilk 6 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin payı yüzde 90’ın üzerinde yer aldı. Haziran ayında yapılan 175,3 milyon dolarlık buğday ithalatının 160,7 milyon doları, yani yüzde 91,7’si Rusya’dan geldi.

İthalatta 3. sırada yer alan ham ayçiçeği yağında (0,90 milyar dolar) da ilk 2 sırada Rusya (0,69 milyar dolar) ve Ukrayna (0,14 milyar dolar) yer aldı. Yılın ilk 6 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin payı yüzde 97,4 oldu.

Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 2 üründe, ithalatın çok büyük bir bölümü şu anda savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.

Geçtiğimiz günlerde Türkiye’nin önderliğinde, Rusya ve Ukrayna arasında imzalanan tahıl koridoru anlaşmasının bu rakamları nasıl etkileyeceği ilerleyen aylarda belli olacak.

En çok ihracat yapan sektörler

2022 yılı ilk 6 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde şeker ve şekerli mamuller (1.196 milyon dolar), bitkisel yağ (1.043 milyon dolar), yaş meyve (981 milyon dolar), sert kabuklu meyveler (938 milyon dolar) ve balıkçılık-su ürünleri (734 milyon dolar) sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı.

Toplam ihracatın yüzde 40,3’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
2022 yılı ilk 6 ayında hayvan yemi (3.191 milyon dolar), bitkisel yağ (1.984 milyon dolar), un (1.799 milyon dolar), kakao-çikolata (334 milyon dolar) ile şeker ve şekerli mamuller (255 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı.

Toplam ithalatın yüzde 72,7’si, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş dönemlere göre artması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.

Tek başına hayvan yemi sektörü, 2022 yılının ilk 6 ayında 3.191 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın yüzde 30,7’sini, yani neredeyse 3’te 1’ini oluşturdu.

Bitkisel yağ sektörü, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın yüzde 17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının ilk yarısında da 1.984 milyon dolar ile toplam ithalatın yine yüzde 19,1’ini oluşturdu.

İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler

2022 yılının ilk 6 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler bitkisel yağ sektörü (311 milyon dolar artış), hayvan yemi sektörü (218 milyon dolar artış), beyaz et sektörü (187 milyon dolar artış), un sektörü (180 milyon dolar artış) ve süt-süt ürünleri sektörü (136 milyon dolar artış) oldu.

Aynı dönemde ihracatın gerilediği sektörler sert kabuklu meyveler sektörü (174 milyon dolar düşüş), yaş meyve sektörü (25 milyon dolar düşüş), kahve, çay ve baharat sektörü (2 milyon dolar düşüş) ve yumurtacılık sektörü (1 milyon dolar düşüş) oldu.

2022 yılının ilk 6 ayında, önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en fazla artan sektörler hayvan yemi sektörü (989 milyon dolar artış), un sektörü (868 milyon dolar artış), bitkisel yağ sektörü (409 milyon dolar artış), şeker ve şekerli mamuller sektörü (121 milyon dolar artış) ile bakliyat sektörü (83 milyon dolar artış) oldu.

Aynı dönemde ithalatı en çok düşen sektörler pirinç değirmenciliği sektörü (129 milyon dolar düşüş), canlı hayvan ticareti sektörü (102 milyon dolar düşüş), kakao ve çikolata sektörü (80 milyon dolar düşüş), makarna sektörü (55 milyon dolar düşüş) ve tohumculuk sektörü (46 milyon dolar düşüş) oldu.

Dış ticarette öne çıkan ülkeler

2022 yılının ilk 6 ayına ait dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yapılan 5 ülke Irak (1.723 milyon dolar), Almanya (817 milyon dolar), ABD (725 milyon dolar), Rusya (692 milyon dolar) ve İtalya (381 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatın yüzde 35,7’sini oluşturdu.

Ülkelere göre en çok ihraç edilen ürünler Irak için dondurulmuş tavuk eti, un, domates salçası; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz; ABD için sakızlı jöleli şekerler, elma suyu ve soya fasulyesi oldu.

Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2022 yılının ilk 6 ayında en fazla ithalat yapılan ülkeler Rusya (2.861 milyon dolar), Brezilya (1.098 milyon dolar), Ukrayna (1.070 milyon dolar), Malezya (563 milyon dolar) ve ABD (537 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 58,9’unu oluşturdu.

Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 3 ülkeden ikisinin, Rusya ve Ukrayna olması, aynı zamanda Rusya’nın tüm ithalattaki payının yüzde 28’e yakın olması dikkat çekti. Rusya ve Ukrayna’dan yapılan ithalat ise toplam ithalatın yüzde 37,8’ini oluşturdu.

İthalatta öne çıkan ürünler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve buğday; Ukrayna için buğday, dane mısır ve ayçiçeği ve oldu.