E-ticaret platformlarının büyümesine lisans bedeli engeli

E-ticaret sektöründe 7 Temmuz 2022 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da değişiklikler öngören Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun konuşuluyor. Sektör temsilcileri, düzenlemenin bazı olumsuz durumlar oluşturabileceğine dikkat çekti.

Bir televizyon kanalının canlı yayınında açıklamalarda bulunan Rekabet Ekonomisi Danışmanı Dr. Ekrem Kalkan, düzenlemenin, e-ticaret piyasasında özellikle aracılık hizmeti sunan işletmelerin ve platformların üzerine bazı kısıtlamalar getirdiğini, e-ticaret pazaryerlerinin yıllık bazda üzerlerine lisans bedeli yüklendiği söyledi. Kalkan, bunun piyasaya yansıyacak finansal sonuçları olabileceğine dikkat çekerek, "Belli bir hacme ulaşmış pazaryerlerinin reklam harcamalarına bazı kısıtlamalar getiriliyor. Kendi ürünlerini de kendi siteleri üzerinden satanlara kısıt getiriliyor. Sağlık, konaklama turizm gibi faaliyet alanlarına girişleri engelleniyor. Kendilerine ait başka web sitelerine de link veremeyecekler, yani bağlantı kuramayacaklar. Tüketiciye yansıyacak olumsuz taraflar olabilir; örneğin e-cüzdan uygulamaları da kaldırılıyor. Bu durum sunulan ürünlerin miktarında bir düşüşe neden olabilir. Kademeli bir düzenleme var. Satılamayan ürünler oluşabilir, dolayısıyla satıcılar da bundan olumsuz etkilenebilir" diye konuştu.

Lisans bedelinin uygulanacağı matrahın platformun satışına aracılık yaptığı net işlem bedeline uygulanacağını söyleyen Kalkan, "Ürünün satış bedelini satıcı belirliyor, fiyatı satıcı belirliyor, ürünler pahalılaştıkça platformun ödemesi gereken lisans ücreti de aratacak" dedi.

E-ticaret aracı hizmet sağlayıcılarına yeni yükümlülükler

Resmi Gazete'de yayımlanan kanuna göre, e-Ticaret Değişiklik Kanunu ile elektronik aracı hizmet sağlayıcılara yeni yükümlülükler ve yeni sorumluluklar yüklenmiş. Bu kapsamda genel yükümlülüklere yer verilirken, işlem hacmi ayrımına da başvurularak bazı yükümlülükler için belirli işlem hacimlerinin aşılması beklenecek. Bu doğrultuda;

E-ticaret aracı hizmet sağlayıcısının ekonomik bütünlük içinde bulunduğu ödeme hizmeti sağlayıcısına yapacağı ödemeler, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıya yapılmış kabul edilecek.

Aracı hizmet sağlayıcıların ekonomik bütünlüğü içerisinde bulunan markalar ve kullanım hakkına sahip olduğu markalarla arasındaki bağ aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazaryerlerinde ortadan kaldırılacak ve aracı hizmet sağlayıcı bu malları satışa sunamayacak ve bu malların satışına aracılık edemeyecek. Bu malların, farklı e-ticaret ortamında satışa sunulması halinde de bu ortamlar arasında erişim imkânı sunulamayacak ve birbirinin tanıtımını yapamayacak.

Hukuka aykırı içerikler hakkında; diğer kanun ve düzenlemelerde aksine bir hüküm bulunmadıkça, aracı hizmet sağlayıcı, hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı konulardan sorumlu olmayacak. E-ticaret aracı hizmet sağlayıcı, e-ticaret hizmet sağlayıcı tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olması halinde bu içeriği gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirmekle yükümlü olacak.

Fikri ve sınai mülkiyet haklarına ilişkin olarak ise; e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline dair bilgi ve belgeye dayanan şikâyet üzerine, e-ticaret hizmet sağlayıcının şikâyete konu ürününü yayımdan kaldırarak durumu e-ticaret hizmet sağlayıcısına ve hak sahibine bildirmekle yükümlü olup e-ticaret hizmet sağlayıcısı tarafından şikâyetin aksini gösteren bilgi ve belgelerin aracı hizmet sağlayıcıya sunulması üzerine şikâyete konu ürün yeniden yayımlanabilecek.

10 milyar liranın üzerinde işlem hacmine sahip aracı hizmet sağlayıcılar

Bir takvim yılı içerisindeki net işlem hacmi 10 milyar liranın üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları için;

E-ticaret aracı hizmet sağlayıcı, e-ticaret hizmet sağlayıcı ve alıcıdan elde ettiği verileri, yalnızca aracılık hizmetlerinin sunulması amacıyla kullanabilecek ve aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazaryerleri veya diğer e-ticaret ortamlarında e-ticaret hizmet sağlayıcılarla rekabet ederken kullanamayacak.

E-ticaret hizmet sağlayıcının satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşımasına ve bu veriler ile bunlardan elde ettiği işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlamasına teknik imkân sunacak olup birden fazla e-ticaret ortamında faaliyet gösterilmesi halinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunulmayacak.

E-ticaret şirketlerinin borsada kayden izlenen paylar hariç olmak üzere, şirket ortaklarının yüzde beş ve katlarına ulaşan pay devir veya edinimlerini, bu oranlara ulaşılmasını sağlayan devrin veya edinimin pay defterine işlendiği tarihten itibaren bir ay içinde Bakanlığa bildirilecekler ticaret aracı hizmet sağlayıcısının faaliyetlerini, yönetim ve organizasyon yapısını, mevcut pay sahipleri ve bunların pay oranları ile iştirakleri ve iştirakleri nezdindeki pay oranlarını, ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişi bilgilerini, finansal tablolarını içerecek şekilde finansal durumunu gösterir bağımsız denetçi raporu Ticaret Bakanlığı'na sunulacak.

30 milyar liranın üzerinde işlem hacmine sahip aracı hizmet sağlayıcılar

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 30 milyar liranın üzerinde ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları için;

E-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, pazaryerlerinin piyasadaki rakipleri dışlayıcı şekilde reklam ve indirim faaliyetlerinde bulunmayacak.

E-ticaret hizmet sağlayıcısının ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamayacak, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamayacak. Ayrıca buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer veremeyecek.

60 milyar liranın üzerinde işlem hacmine sahip aracı hizmet sağlayıcılar

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 60 milyar liranın ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları için;

E-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazaryerlerinde, kredi kartıyla yapılan kredili ödeme işlemleri ile diğer ödeme işlemleri hariç ekonomik bütünlük içinde bulunduğu bankaların ya da şirketlerin, kredi verme işlemleri dahil sundukları her türlü hizmete ilişkin faaliyette bulunmasına imkân sağlayamayacak.

Kargo ve lojistik hizmetlerinde söz sahibi olmasının diğer işletmelerin rekabet edebilirliğini sekteye uğratması nedeniyle e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar; aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazar yerlerindeki satışlar, kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin e-ticaret hizmet sağlayıcı olarak yaptığı satışlar ve e-ticaret dışındaki satışları hariç eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı faaliyetlerinde bulunamayacak.

Mal veya hizmet ilanlarının yayımlanmasına elektronik ortam sağlayan aracı hizmet sağlayıcıları, aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına veya sipariş verilmesine imkân sağlayamayacak. Bu hizmetlerin kendisi veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişiler tarafından farklı elektronik ortamlarda verilmesi halinde ise bu ortamlar arasında erişim imkânı sunulamayacak ve tanıtımı yapılamayacak.

E-ticaret pazaryerlerinde satışa sunulan dergi ve gazete gibi süreli yayınlar ile kitap ve elektronik kitap okuyucularının, herhangi bir kısıtlamaya tabi olmadan satışa sunulmasına imkân sağlanacak.

E-Ticaret lisansı

Bir takvim yılındaki net işlem hacmi 10 milyar liranın, iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıları, faaliyetlerine devam edebilmek için Ticaret Bakanlığından lisans almak ve lisansını yenilemek zorunda olacaklardır.

Lisans ücreti, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılardan, bunların e-ticaret pazaryerlerinde bir önceki takvim yılında gerçekleşen net işlem hacimleri oranında tahsil edilecek. Ticaret Bakanlığınca lisans ücreti peşin olarak tahsil edilecek ve söz konusu parasal eşikler, her yıl ETBİS verileri kullanılarak hesaplanan e-ticaret hacminin yıllık değişim oranına göre artırılacak.

Lisans ücretinin hesaplanmasında, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve ekonomik bütünlük içinde bulunduğu e-ticaret pazar yerleri üzerinden yurt dışına yapılan satışlar hesaba dahil edilmeyecek.

Yılbaşında yürürlüğe girecek
E-Ticaret Değişiklik Kanunu, 1 Ocak 2023 tarihi itibariyle yürürlüğe girecek. Aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazaryerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan veya kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunan veya satışına aracılık eden e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, elektronik para kuruluşu olarak yetkilendirilen işletmelerin ekonomik bütünlük içinde bulunduğu e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, eşya taşımacılığı faaliyetinde bulunan işletmeler, taşıma işleri organizatörü veya posta hizmet sağlayıcı olarak yetkilendirilen işletmelerin ekonomik bütünlük içinde bulunduğu e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, yükümlülüklere 1 Ocak 2024'e kadar uyum sağlayacak olup lisans alma yükümlülüğü 1 Ocak 2025 tarihi itibariyle yürürlüğe girecek.

Yürürlük tarihinden önce yapılan ve aynı tarihten itibaren 6 ay içinde bu düzenlemeye uygun hale getirilmeyen aracılık sözleşmelerinin ilgili hükümleri geçersiz sayılacak.