2024 bütçe görüşmeleri

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, İsrail'e yapılan ticaretin azaldığına dikkat çekerek, “Türkiye olarak ihracatımızın yüzde 31'i Türkiye'de doğrudan yatırım yapmış uluslararası firmalar tarafından yapılmaktadır. Ülkemizden Filistin'e gönderilen mallar İsrail üzerinden ve buranın gümrükleri üzerinden Filistin'e girebilmektedir” dedi.

TBMM Genel Kurulu'nda Ticaret ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlıkları bütçeleri görüşüldü. Ticaret Bakanı Ömer Bolat, mal ihracatının 2023 yılının üçüncü çeyreğinde Avrupa Birliği'nde yüzde 1,5, Almanya ve Fransa'da ise yüzde 2,0'nin üzerinde düşerken Çin'de yüzde 6,1 oranında gerilediğini hatırlatarak, “G20 ülkeleri içinde ihracatı en fazla düşen ülke olarak dikkat çekmektedir. 2023 yılının 3.çeyreğinde mal ihracatımız, bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,4 artarak 64,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiş ve ülkemiz G20 ülkeleri arasında mal ihracatını son iki çeyrektir arttırmayı başaran tek ülke olmuştu” ifadelerini kullandı.

Türkiye ekonomisinin 2021 yılında yüzde 11,4 oranında büyüyerek son 50 yılın en hızlı büyüme performansını gösterdiğini belirten Bolat, “2022 yılında da sürdürerek yüzde 5,5 oranında büyümüştür. Anılan yılda büyümenin yaklaşık yarısı mal ve hizmet ihracatından kaynaklanmış ve ihracat büyümenin itici gücü olmaya devam etmiştir. Türkiye ekonomisi 2023 yılında ise ilk çeyrekte yüzde 4,0, ikinci çeyrekte yüzde 3,9 ve üçüncü çeyrekte yüzde 5,9 oranında büyüyerek, 13 çeyrek kesintisiz büyüme performansını sürdürmüştür. Böylece ekonomimiz yılın ilk üç çeyreğinde yüzde 4,7 oranında bir büyüme hızı yakalamıştır. Yılın üçüncü çeyreğinde kaydedilen güçlü büyüme performansı yanında büyümenin kompozisyonunda yaşanan iyileşmeye de değinmek istiyorum. Özellikle yatırımlarda yaşanan yüzde 14,7 oranındaki güçlü artış ile yatırım harcamalarının büyümeye yüzde 3,4 puan katkı vermesi sürdürülebilir büyümemiz için önem arz etmektedir. Bu artışta da makine ve teçhizat yatırımlarının aralıksız artış serisi 16 çeyreğe ulaşarak 2023 yılı üçüncü çeyreğinde yüzde 23,7 oranında artış göstermesi etkili olmuştur. Söz konusu oran son 9 çeyreğin (2021 II: yüzde 35,7) en yüksek seviyesinde gerçekleşmiştir” dedi.

"2022 yılında ihracatımız yüzde 12,9 oranında artarak 254,2 milyar dolar seviyesine çıktı"

“2022 yılında ihracatımız yüzde 12,9 oranında artarak 254,2 milyar dolar seviyesine çıkmış ve 2022 yılında küresel mal ihracatından alınan pay yüzde 1,02'ye yükselmiştir" diyen Bolat şöyle konuştu:

"2023 yılının ilk iki çeyreğinde ise söz konusu pay yüzde 1,03'e (yıllıklandırılmış) yükselmiş bulunmaktadır. Mal ihracatımız 2002'den bu yana 7 kat arttı. İhracatımız artış trendinde olup Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 5,2 oranında artarak 23 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Böylece en yüksek Kasım ayı ihracat değerine ulaşılmıştır. Bakanlık olarak faaliyet bazında il dış ticaret istatistikleri ile yaptığımız etki analizi çalışmasına göre, depremin ihracatımız üzerindeki etkisinin 6 milyar doların üzerinde olduğu hesaplanmıştır. Diğer taraftan, 2023 yılı Ocak-Eylül döneminde küresel ihracat hacmi yüzde 1,1, küresel ithalat hacmi yüzde 3,3 oranında azalırken, küresel ihracat birim değer endeksi yüzde 4,8 oranında, küresel ithalat birim değer endeksi yüzde 3,3 oranında azalmıştır. Ayrıca, küresel ticaret hacmi 2023 Eylül ayında, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,5 oranında azalmıştır.”

Bolat, ithalat verilerine değinerek, “Ağustos ayında yüzde 6,3 gerileyerek 30,3 milyar dolar, Eylül ayında yüzde 9,1 oranında gerileyerek 27,5 milyar dolar olarak gerçekleşen ithalatımız, Ekim ayında yüzde 6,9 oranında artarak 29,4 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Kasım ayında ise yıllık bazda yüzde 5,6 oranında azalışla 28,9 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylece Ocak-Kasım döneminde ithalatımız, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 0,5 oranında artışla 332,8 milyar dolara ulaşmıştır. Son on iki aylık toplamda ise yüzde 1,4 artışla ithalatımız 365,4 milyar dolara yükselmiştir. Ağustos, Eylül, Ekim ve Kasım'da 2022'ye kıyasla aylık bazda gerilemektedir. Dış ticaret açığında izlenen düşüşün etkisi ile cari işlemler açığında dengelenme yaşanmakta, son iki aydır aylık olarak fazla verilmektedir. Yıllıklandırılmış bazda son üç aydır devamlı gerileyen ve Ekim ayı itibariyle 50,7 milyar dolara düşen cari işlemler açığının önümüzdeki süreçte de gerilemeye devam edeceği öngörülmektedir.”

İhracatın finansmanına ilişkin bilgi veren Bolat, “Türk Eximbank vasıtasıyla ihracatçılarımıza 2023 yılı ilk 11 ayında toplam 37,9 milyar dolar destek sağlanmış olup, bu sene sonunda 41 milyar dolar ihracat destek hacmi hedeflenmektedir. Bankanın toplam müşteri sayısı, 2023 yılında da artmaya devam etmiş olup, bu firmaların yüzde 84,1'i KOBİ'dir. Yine son dönemde Bakanlığımız, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının yakın koordinasyon içinde yürüttüğü çalışmalar sonucunda ihracatçılarımızın finansmana ulaşımını rahatlatacak değişikliklere gidilmiştir. Bu kapsamda reeskont kredilerinin günlük limiti 10 katına günlük 3 milyar 50 milyon TL'ye yükseltilmiş, reeskont kredi faizleri aşağı çekilmiş ve KOBİ limitleri ve net ihracatçı koşullarında düzenleme yapılmıştır” diye konuştu.

"Türkiye Yüzyılına yepyeni hedeflerle giriyoruz"

Bolat şunları kaydetti:

“Ticaret Bakanlığı olarak, ihracat odaklı üreten ve büyüyen Türkiye'de; Türkiye Yüzyılına yepyeni hedeflerle giriyoruz. 2028 yılında küresel mal ihracatında ülkemiz payını yüzde 1,3'e, KOBİ'lerin ihracattaki payını yüzde 32'ye, E-İhracatın toplam ihracattaki payını yüzde 10'a, yüksek ve orta-yüksek teknolojili ürün ihracatı payını yüzde 49,5'e çıkartmayı hedefliyoruz. Ülkemiz ekonomisinin ve ihracatının son 20 yılda geldiği noktanın, artık geleneksel pazarlarımızın ötesine geçmemiz gerektiği bilincinde olarak ihracat menzilimizi daha uzağa taşımak, ufkumuzu daha da ötelere götürmek için geçtiğimiz yıl tanıtımını yaptığımız Uzak Ülkeler Stratejisi'ni hayata geçirdik. Öte yandan, İslam ülkeleri ile ihracat potansiyelimizi gerçekleştirmek amacıyla “İslam Ülkeleri İhracat Geliştirme Stratejisi”ni hayata geçirdik. Anılan Strateji ile İslam ülkelerinin ihracatımızdaki yüzde 26'lık payının 2028 yılında yüzde 30'a yükselmesini hedefliyoruz.”

Bakan Bolat, Türkiye'nin İsrail'e ticaretinin yüzde 48 azaldığına dikkat çekerek, “Mevcut ticaretin devlet şirketleri değil, özel şirketler aracılığıyla yapılmaktadır. Bunların birçoğu da uluslararası firmalar tarafından yapılmaktadır. Türkiye olarak ihracatımızın yüzde 31'i Türkiye'de doğrudan yatırım yapmış uluslararası firmalar tarafından yapılmaktadır. Ülkemizden Filistin'e gönderilen mallar İsrail üzerinden ve buranın gümrükleri üzerinden Filistin'e girebilmektedir. Varış yerine İsrail yazılmak zorundadır. İsrail, Filistin'e direkt gönderilen malları tanımamaktadır” dedi.

"İmalat sanayi ihracatımızı 33 milyar dolardan 240 milyar dolar seviyesine yükselttik"

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, sanayileşme tarihinin seyrini değiştirmeyi Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğinde AK Parti iktidarlarıyla milletçe başardıklarını kaydederek, “Askeri insansız hava aracı üretiminde dünyada lider, ticari araç, güneş paneli, beyaz eşya, çimento üretiminde Avrupa'da birinci, 21 yıl içinde Organize Sanayi Bölgesi sayısını 192'den 353'e çıkaran, OSB'lerde üretimde olan sanayi alanı sayısını 11 binden 58 bine; istihdamı 415 binden 2,5 milyona yükselten, çelik ihracatını 6 kat artırarak, 24 milyar dolara, makine ihracatını 9,5 kat artırarak 23 milyar dolara, kimya ihracatını 10 kat artırarak 30 milyar dolara, otomotiv ihracatını 13 kat artırarak 32 milyar dolara yükselten bir Türk sanayii inşa ettik. İmalat sanayi ihracatımızı 33 milyar dolardan 240 milyar dolar seviyesine yükselttik. Bütün bunları başarmanın yanında, tüm bu kazanımların kalıcı olmasını ve Cumhuriyetimizin ikinci asrını “Türkiye Yüzyılı” yapmayı mümkün kılacak çok önemli bir iş daha yaptık” ifadelerini kullandı.

Bakan Kacır, Milli Teknoloji Hamlesi yolculuğumuzda Ar-Ge ve inovasyona her daim öncelik verdiklerini aktararak, “Ar-Ge harcamalarımız 21 yılda, yıllık 1,2 milyar dolardan 12 milyar dolara yükseldi. Sağladığımız destek mekanizmalarıyla özel sektörümüz Ar-Ge kültürünü benimseyerek teknoloji ve inovasyon altyapımızda öncü rol üstleniyor. Bu yıl TÜBİTAK eliyle 180 üniversitenin ve 2 bin 600 firmanın 7 bin 500'den fazla projesine 5,1 milyar lira destek sağlıyoruz. 60 şehrimizde kurduğumuz 101 teknoparkımızda, 9 bin 951 girişimimizle teknoloji geliştirme yolculuğumuzu sürdürüyoruz. Bin 623 Ar-Ge ve tasarım merkezine sahibiz. Kurduğumuz bu altyapının neticelerini görüyor, meyvelerini alıyoruz” şeklinde konuştu.

"Savunma sanayii alanında yıllık 240 milyon dolardan 5,5 milyar dolara yükselen ihracatımız bunun en güzel örneğidir"

Savunma sanayine ilişkin bilgi veren Kacır, “Savunma sanayii alanında yıllık 240 milyon dolardan 5,5 milyar dolara yükselen ihracatımız bunun en güzel örneğidir. Elbette tam bağımsızlık ve kalkınma hedeflerimize erişmek adına bu başarıları savunma sanayii ile sınırlı tutamayız. Ama savunma sanayiindeki başarı ve tecrübeden çok şey öğrendik. Yeni bir endüstri politikasını bu öğreti temelinde inşa ettik. Kamunun dahli ve etkin yönlendirmesinin; yüksek teknoloji kabiliyetleri için anahtar olduğunu dünya şimdilerde daha çok konuşuyor belki ama, biz bunu 21 yılda başararak öğrendik. Bazı alanlarda başkaları bizden önde görünseler de teknolojideki paradigma değişimlerinin, bize onların önüne geçme fırsatı sunduğunu gördük ve tecrübe ettik” ifadelerini kullandı.

Uçan akıllı mobilite ile birlikte Türkiye için bir fırsat penceresi doğacağını belirten Kacır, “Savunma sanayiinde insansız hava araçlarıyla elde ettiğimiz kazanımları bu alana taşıyarak dünyanın öncü ülkelerinden biri olacağız. Hem mobilite teknolojileri hem enerji santrallerinde depolama çözümleri açısından kritik öneme sahip batarya alanında yatırımlarımızı hızlandıracağız. 35 Gwh kapasite hedefiyle gerçekleşecek batarya üretim tesisi yatırımlarına teşvik verdik. Kayseri ve Ankara'da lityum iyon batarya üretim tesisleri açtık. Türkiye'nin Otomobili Togg'un batarya modüllerinin üretimini ülkemizde gerçekleştiriyoruz. Batarya hücresinin üretimine ilişkin de hazırlıklarımızı sürdürüyoruz. Çevre dostu elektrikli araçların yaygınlaşmasını desteklemek için, ülkemizin tüm şehirlerinde şarj istasyonları kurulmasını sağladık. 81 şehrimizde 11 bin 502 halka açık şarj bağlantısına ulaştık. Elektrikli araç başına düşen hızlı şarj istasyonu sayısında Avrupa'da birinciyiz. Savunma sanayimizde milli akıllı mühimmatların foto dedektörlerinin ve milli radar sistemlerinin çiplerini yerli olarak tasarlıyor ve üretiyoruz. Kuracağımız yeni çip üretim tesisiyle otomotiv, beyaz eşya ve savunma gibi sektörlerde kullanılan gelişmiş sensörlerin tasarım ve imalatını ülkemizde yapacağız. Yerli ve milli güneş panellerimizle güneş enerjisinde Dünya'da söz sahibi olacağız. Avrupa'da 2030 yılına dek oluşacak 400 GW güneş paneli talebini karşılayabilecek, bölgedeki tek ülke Türkiye'dir” dedi.

"Çocuklarımız tarafından geliştirilen bir proje de Uluslararası Uzay İstasyonunda astronotumuzun gerçekleştireceği deneylerden biri olacak"

Bakan Kacır şöyle konuştu:

“7,5 milyar avro bütçeli Dijital Avrupa Programı'na katıldık. Program kapsamında süper bilgisayarlara, yapay zekâ test ve deney tesislerine, açık veri alanlarına KOBİ'lerimiz ve araştırmacılarımız için erişim imkânı sağlayacağız. Cumhuriyet tarihimizde ilk kez bir Türk vatandaşımızı, Alper Gezeravcı'yı Uluslararası Uzay İstasyonu'nda bilimsel deneyler gerçekleştirmek üzere 9 Ocak 2024 tarihinde uzaya göndereceğiz. Muş Bilim ve Sanat Merkezinde çocuklarımız tarafından geliştirilen bir proje de Uluslararası Uzay İstasyonunda astronotumuzun gerçekleştireceği deneylerden biri olacak. Muş'u, Diyarbakır'ı, İstanbul'u, Trabzon'u, Edirne'yi, Muğla'yı ayırt etmeden; tüm gençlerimizin hayallerini, projelerini, hedeflerini desteklemeye devam edeceğiz. Milli Uzay Programı hedeflerimizden "Ay Misyonu" kapsamında uzay aracının tasarım ve üretim çalışmalarını tamamlayarak bu görevde kullanılacak hibrit yakıtlı roket motorunu geliştireceğiz.”